လူတိုင္း၌ ကံ ဥာဏ္ ၀ီရိယ သံုမ်ိဳးရွိပါသည္။ ဥာဏ္ ၊၀ီရိယ ႏွင့္ပတ္သက္၍ လူတိုင္းနားလည္ႏုိင္သည္မျဖစ္၍ ျပႆနာမေပၚပါ။ လူတိုင္းကလက္ခံၾကသည္။ ကံႏွင့္စပ္လ်ဥ္းလာလွ်င္မူကား ကံမရွိဘူးဆိုသူကဆို ကံကိုမယံုဘူးဟု ေျပာသူက ေျပာၾကသည္။မိမိတို႕ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ထဲကပင္လွ်င္ အသိဥာဏ္နည္းပါးေသာသူေတြက ဒါမ်ဳိးကိုလက္မခံေသးသူကရွိေသးသည္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မဟုတ္ေသာ အျခားေသာဘာသာ၀င္မ်ားဆိုလွ်င္ ေျပာစရာပင္မလိုေတာ့ေခ်။ ကံကိုမယံုဘူး ကံမရွိဘူး ဟုေျပာသူမ်ားသည္ မိမိအေျခေန မိမိ၏အျပဳမူမ်ားကို မသံုးသပ္မဆင္ျခင္မိသျဖင့္ မိမိကိုယ္ကို ျပန္လည္ဆန္႕က်င္မိၾကသူမ်ားသာ ျဖစ္ၾကသည္။
အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ထိုကံကိုမယံုသူမ်ားသည္ မိမိတို႕မယံုဘူးဆုိေသာကံကိုပင္ ေန႕စဥ္ေန႕တိုင္း
ျပဳလုပ္ ျပဳမူေနၾကေသာေၾကာင့္ပင္ျဖစ္သည္။
ပါဠိဘာသာ ကမၼ မွ ကံဟူေသာ ပါဠိသက္ ျမန္မာေ၀ါဟာရ ျဖစ္လာသည္။ အဓိပၸါယ္မွာ အလုပ္ဟူ၍
ပင္ျဖစ္ပါသည္။ မိမိတို႕အပါ၀င္ ေန႕စဥ္လႈပ္ရွားေနၾကေသာ ေလာကလူသားေတြကို ေ၀ဖန္သံုးသပ္ၾကည့္မည္ဆိုပါက ကံဟူေသာေ၀ါဟာရကို နားလည္ႏုိင္မည္ျဖစ္သည္။ မည္သူမဆို
၁။- ကာယကမၼ= ကာယကံ= ကိုယ္အမူအရာျဖင့္ ျပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္ျခင္း။
၂။-၀စီကမၼ= ၀စီကံ= စကားျဖင့္ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ျခင္း။
၃။-မေနာကမၼ=မေနာကံ= အတြင္းစိတ္သက္သက္ျဖင့္ စိတ္ျဖင့္က်ိတ္၍ၾကံစည္ျပဳလုပ္ျခင္း။
ဤကံ(အလုပ္)သံုးမ်ိဳးျဖင့္ ကင္းႏုိင္ၾကသည္မဟုတ္ေပ။
မိမိတို႕စား၀တ္ေနေရး ေျပလည္မႈအတြက္ ေနထြက္မွသည္ ေန၀င္သည္အထိ ျပဳမူရုန္းကန္လႈပ္ရွား ေနၾကရသူမ်ားခ်ည္းပင္ျဖစ္သည္။
မိမိတို႕ေခၚဆိုေနၾကေသာကံဟူသည္မွာ တျခားေသာဖန္ဆင္းရွင္မ်ားလည္းမဟုတ္ သီးျခားဘံုတစ္ခုအျဖစ္တည္ရွိေနျခင္းလည္းမဟုတ္ ကမၼ=ကံ=အလုပ္ ပင္ျဖစ္ေပသည္။
ကံႏွင့္လူသားသည္ တျခားစီမဟုတ္ ၊ကံဟူသည္ လူသားတို႕၏ စြမ္းရည္တစ္မ်ိဳးသာျဖစ္ေၾကာင္း နားလည္သေဘာေပါက္ သင့္ပါသည္။ ကံဆိုသည္မွာလည္း ျဖစ္သမွ် ေရွးအတိတ္ကံလက္ခ်က္ဟု အျပစ္ပံုခ်၍မရ၊ အတိတ္ကံႏွင့္ ပစၥဳပၸန္ကံေပါင္းစပ္ယူရသည္။ အတိတ္ကံႏွင့္ ပစၥဳပၸန္ကံေပါင္းစပ္ျပီး
လက္ရွိဘ၀၏ ေကာင္းက်ိဳးကိုရွာရမည္။ အနာဂတ္ေကာင္းက်ိဳးကို ထူေထာင္ရမည္ျဖစ္ပါသည္။
ကံဟူေသာအလုပ္္ကို လုပ္သျဖင့္ လုပ္အားတန္ဖိုးကို ရရွိၾကသည္။ အစိုးရအမႈထမ္းမ်ားသည္ တိုင္းျပည္အတြက္အလုပ္လုပ္ၾကေသာေၾကာင့္ ထိုလုပ္အားအတြက္ တိုင္းျပည္က ျပန္လည္ခ်ီးျမင့္ေသာ လစာရိကၡာမ်ားရရွိၾကသည္။ ကုန္သည္မ်ားသည္လည္း ကုန္ေရာင္းကုန္၀ယ္လုပ္ငန္းမွ အျမတ္အစြန္းမ်ားရရွိခံစားၾကရသည္။
စိုက္ပ်ိဳးေရးသမားတို႕သည္လည္း စိုက္ပ်ိဳးမႈလုပ္ငန္းမွ သီးႏွံမ်ားျဖစ္ထြန္းလားျပီး ထုိမွအက်ိဳးအျမတ္ကို
ခံစားၾကရသည္။ ေက်ာင္းသူ ေက်ာင္းသားမ်ားသည္လည္း ေက်ာင္းပံုမွန္တက္ စာပံုမွန္က်က္သျဖင့္ မိမိတို႕ေမွ်ာ္မွန္းရာပန္းတိုင္ကို လြယ္္ကူစြာေရာက္ရွိႏုိင္ၾကသည္။
အစိုးရဥပေဒကိုေလးစားလိုက္နာျပီး ရာဇ၀တ္ျပစ္မႈမ်ားကို ေရွာင္ၾကဥ္ၾကသူမ်ားမူကား ကိုယ္ခ်မ္းသာ စိတ္ခ်မ္းသာစြာေနရသည္။ အမ်ားအက်ိဳးကို ေဆာင္ရြက္ၾကသူမ်ား တိုင္းျပည္အတြက္အလုပ္လုပ္သူမ်ားသည္လည္း သက္ဆိုင္ရာအစိုးရ ဥပေဒမ်ားအရာ ဆုလာဘ္ပဏၰာကို ခံယူၾကရသည္။
သက္ဆိုင္ရာလူမႈပညတ္ခ်က္ႏွင့္ ဘာသာေရး၀ါဒ လမ္းညြန္ခ်က္မ်ားေၾကာင့္ ပရဟိတ လုပ္အားကို သရုပ္ေဖာ္ၾက၏။ စုေပါင္းလုပ္ကုိင္ၾက၏။ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦးကူညီ ရိုင္းပင္းၾက၏။ ကုိယ္က်င့္တရားမ်ား ထိန္းသိမ္းၾက၍ တစ္ဦးကိုတစ္ဦးရိုေသ ကိုင္းညြတ္ၾက၏။ ခ်စ္ခင္ ေလးစား ေမတၱာထားၾက၏။
ဤသည္ကို ကုသလကမၼ =ကုသိုလ္ကံ= ေကာင္းေသာအလုပ္ဟု ေခၚဆိုရ၏။
ႏုိင္ငံတိုင္း ဘာသာတရားတိုင္း၌ လူမႈပညတ္ဟူေသာေလာကဥပေဒ သက္ဆိုင္ရာဘာသာတရား၏ဥပေဒ ရွိ၏။ ထုိဥပေဒကို လူတိုင္း၌ လိုက္နာက်င့္သံုးေနၾကရ၏။
ခိုးယူျခင္း၊လုယက္ျခင္း၊ သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ မုဒိမ္းအမႈျပဳျခင္း၊ သူ႕သားမယားကို က်ဴးလြန္ျခင္း၊ ပုန္ကန္ျခင္းစေသာ အျပစ္တို႕ကို က်ဴးလြန္မိသူသည္ မိမိ၏ မေကာင္းေသာအလုပ္ေၾကာင့္ ေလာကဥပေဒအရ ေငြဒဏ္၊ ၾကိမ္ဒဏ္၊ ေထာင္ဒဏ္၊ ၾကိဳးေပးခံရျခင္းဒဏ္၊ ေသဒဏ္ ခံၾကရသည္။
ထုိ၏အျခားတစ္ဘက္တမလြန္ဘ၀၌လည္း သက္ဆိုင္ရာဘာသာတရား၏ ဥပေဒဒဏ္ကို ခံရဦးမည္ျဖစ္ပါသည္။ ဤသည္ကို အကုသလကမၼ=အကုသိုလ္ကံ= မေကာင္းေသာအလုပ္ဟု
ေခၚဆိုရသည္။ မိမိအေနနဲ႕လည္း ရန္ကုန္ျမိဳ႕ရွိ YMCA Church ႏွင ့္New Life Church ကို Service အေနနဲ႕ေရာ အဂၤလိပ္စာအေနနဲ႕ပါ ႏွစ္ႏွစ္ေက်ာ္ေက်ာ္တက္ရတာမို႔လို႕ ကံကိုမယံုဘူး ကံဆိုတာမရွိဘူး ဆိုတဲ့စကားကို မၾကာခဏ ေျပာသံၾကားဖူးပါသည္။ ကံဆိုတာဘာလဲ ဒီေမးခြန္းကိုလည္း မၾကာခဏအေမးခံခဲ့ရဖူးပါသည္။ ျမန္မာလိုအေနနဲ႕အေျဖေပးရတဲ့အခါ အထုိက္
သူမ်ားနားလည္သေဘာေပါက္ေအာင္ေျဖၾကား ႏုိင္ခဲ့ေပမယ့္ အမွန္ေျပာရရင္ေတာ့မိမိကိုယ ္မိမိေတာ့
အားမရခဲ့ေပ။ ႏုိင္ငံျခားသားမ်ားလည္းမၾကာခဏဆိုသလိုအေမးခံခဲ့ရဖူးပါသည္။ အဲဒီတုန္းက မိမိအေနနဲ႕ အဂၤလိပ္စာကို မေတာက္တစ္ေခါက္နဲ႕ေျပာတတ္ခါစမို႕ သူမ်ားအားရႏုိင္ေလာက္တဲ့အထိေတာ့ ေျဖၾကားႏိုင္ခဲ့ျခင္းမရွိပါဘူး။ သူတို႕အေနနဲ႕ ကံကိုမယံုဘူး
ကံမရွိဘူးလို႕သာေျပာေနၾကတာ တကယ္တမ္းက်ေတာ့ Good Luck! ကံေကာင္းပါေစ ဆိုတဲ့စကားကိုေတာ့ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ၾကီး အသံုးျပဳ ေျပာဆုိေနတာကိုေတာ့ ေတြ႕ဖူး ၾကံဳဖူးလိ္မ့္မည္ ထင္ပါသည္။ တကယ္လို႕သာ အထက္ဆိုခဲ့အတိုင္းဘဲ ကံဆိုတာ အလုပ္ပါဘဲ လို႕သူတို႕တစ္ေတြ သေဘာေပါက္ခဲ့ရင္ ကံရွိေၾကာင္းကို သူတို႕လက္ခံယံုၾကည္ႏုိင္လိမ့္မည္ထင္ပါသည္။ ကမၼ=ကံ=အလုပ္ဟူေသာဆိုလိုရင္း အက်ဥ္းခ်ဳပ္မွာ’’
ဘယ္သူမျပဳ မိမိအမႈ’’ ဟူသည္ႏွင့္အညီ ေရွးေရွးကျပဳခဲ့ေသာအမႈ(ကံ)၊ လက္ရွိျပဳေနေသာအမႈ(ကံ)
အားေလ်ာ္စြာ တစ္စံုတစ္ဦးေသာဖန္ဆင္းရွင္ေၾကာင့္မဟုတ္ဘဲ ေကာင္းက်ဳိး မေကာင္းက်ဳိးကို ရရွိခံစားေနၾကရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။(ဗုဒၶဘာသာေကာင္းတစ္ေယာက္စာအုပ္မွ ထုတ္ႏုတ္တင္ျပပါသည္)။